หนังสือ "นิพพาน อนัตตา" ของพระธรรมปิฎก ( ป.อ. ปยุตฺโต ) หน้า ๔๙-๕๒

-๔-

ความรู้ความเข้าใจเบื้องต้น หรือแม้แต่ความเชื่อ เกี่ยวกับหลักการพื้นฐานของพระพุทธศาสนา เป็นสิ่งสำคัญมากสำหรับการเป็นพุทธศาสนิกชน แม้ว่าจะยังไม่สามารถเข้าถึงความรู้แจ้งประจักษ์ใน
เรื่องนั้น อย่างน้อยก็เป็นหลักให้เดินอยู่ในแนวทางของพระพุทธศาสนา ไม่ถูกดึงเขวออกไปนอกทาง เสียก่อนที่จะมีโอกาสเข้าถึงความจริงนั้น พุทธศาสนิกชนจึงต้องเชื่อกรรม เชื่ออนิจจัง ทุกขัง อนัตตา แม้จะยังไม่รู้แจ้งประจักษ์สภาวธรรมจากการปฏิบัติ อย่างน้อยก็ไม่หลงออกไปเชื่อลัทธิหวังอำนาจดล
บันดาล หรือลัทธินอนคอยโชค ปัจจุบันนี้การที่มีสภาพไขว้เขวต่างๆ เกิดขึ้นในหมู่ผู้ที่เรียกว่าเป็นพุทธ
ศาสนิกชนอย่างน่าเป็นห่วง ก็เพราะเราไม่ให้ความสำคัญที่จะเน้นกันให้พุทธศาสนิกชนมีความเชื่อ หรือยึดถือในหลักการพื้นฐานที่ถูกต้องเหล่านี้

           ในพระพุทธศาสนาท่านสอนไว้ ให้ผู้เชี่ยวชาญธรรม กับผู้ชำนาญฌาน มองเห็นคุณค่าของกัน
และกัน เพราะต่างก็จะเป็นส่วนเสริมกำลังของพระศาสนา จึงไม่ควรจะนำคุณความดีต่างด้านมาข่มขี่
กระทบกระทั่งกัน เราเพียงแค่กระตุ้นเตือนกันให้ไม่ประมาท ให้ผู้รู้ปริยัติก็เอาใจใส่ที่จะปฏิบัติด้วย และผู้ที่ปฏิบัติก็ให้เรียนรู้ปริยัติให้พอแก่การด้วย เพื่อประโยชน์จะได้สมบูรณ์ การกระทำอย่างนี้ เป็นกิจที่สมควรโดยธรรม

         จุดสำคัญก็คือ เมื่อมีความผิดพลาดจากหลักพระศาสนาเกิดขึ้น จะเป็นผู้รู้ปริยัติแต่เข้าใจและ
เผยแพร่ความรู้ผิดๆ ไปก็ตาม จะเป็นผู้ปฏิบัติแต่หลงทางเสียหลักก็ตาม ผู้ที่รู้เข้าใจมองเห็นก็ควรเอา
ใจใส่ที่จะช่วยกันชี้แจงบอกกล่าว เพื่อให้ เกิดความถูกต้องอันจะเป็นประโยชน์ทั้งแก่ผู้ที่รู้หรือปฏิบัติผิด
พลาดไปนั้น แก่พระศาสนา และแก่มหาชน

         การเขียนชี้แจงอธิบายต่างๆ ที่มุ่งตรงต่อวัตถุประสงค์ คือ มุ่งอรรถมุ่งธรรมอย่างนี้ ก็จะไม่มีการกล่าวร้ายกัน ไม่มีการยึดถือเป็นฝักฝ่าย เป็นการบำเพ็ญประโยชน์แก่พระศาสนา และบรรยากาศแห่งความใฝ่รู้ใฝ่ธรรมและแสวงหาปัญญา ก็จะเกิดขึ้น

         เราควรจะเห็นแก่พระศาสนาส่วนรวม เห็นแก่ธรรม ถือธรรมเป็นใหญ่ ถ้าลัทธิที่ตนยึด ถือ หรือทิฏฐิของตนมีส่วนใดผิดพลาดไปจากหลักใหญ่ของพระศาสนา ก็ควรยอมรับในส่วนนั้น จะได้ปรับปรุง
เข้าให้ถูกต้อง ซึ่งจะมีแต่ความดีงาม และทำให้เกิดความสมบูรณ์ ไม่ควรสละ พระศาสนา หรือลบล้างธรรม เพื่อจะรักษาทิฏฐิหรือลัทธิของตน พุทธศาสนิกชนทุกคนควรจะ ตระหนักถึงความสำคัญในการรักษาหลัก
การของพระพุทธศาสนา และเอาใจใส่รับผิดชอบใน การทำหน้าที่รักษาสืบต่อพระพุทธศาสนา อย่าเห็น
แก่บุคคลมากกว่าเห็นแก่ธรรม หรือยอมสละธรรมเพราะเห็นแก่บุคคล

         ความเป็น อนัตตา นี้ เป็นคำสอนสำคัญยิ่งหลักหนึ่ง ในบรรดาหลักธรรมสำคัญที่เป็นข้อพิเศษ ของพระพุทธศาสนา ซึ่งทำให้พระพุทธศาสนาเป็นพระพุทธศาสนา อันแตกต่างหรือแยกออกได้จากศาสนา
อื่น การเข้าใจถูกต้องหรือถือผิดต่อหลักอนัตตานี้ มีความสำคัญถึงขั้นเป็นความเป็นความตายของ
พระพุทธศาสนาเลยทีเดียว ถ้าเราถือผิดหลงผิดในเรื่องนี้ ก็เท่ากับเป็นการช่วยทำลายพระพุทธศาสนา เพราะฉะนั้นจึงควรทำใจให้บริสุทธิ์เป็นกลาง ตัดความรู้สึกที่จะกระทบกระทั่ง ตัดความเห็นแก่ท่านผู้นั้นผู้นี้ และแม้แต่ความยึดถือต่างๆ ที่เนื่องด้วยตนและของตนออกเสีย มุ่งแต่อรรถมุ่งแต่ธรรม คิดแต่จะเข้าให้ถึง
ความจริง เอาธรรมเอาความเป็นจริงเป็นที่หมาย สละละปล่อยวางสิ่งขวางใจได้ เพื่อเห็นแก่ความบริสุทธิ์
แห่งพระสัทธรรมและความดำรงอยู่ของพระพุทธศาสนาที่แท้จริง

         แม้แต่ผู้ที่ปฏิบัติดี หรือปฏิบัติก้าวหน้าไปแล้วในระหว่าง ก็อาจจะมีความเข้าใจผิดบางอย่างเกิด
ขึ้นได้บ้าง เมื่อรู้เห็นเข้าใจจุดที่ผิดพลาดนั้นแล้ว แก้ไขหรือปรับให้สอดคล้องตามธรรม ความดีที่มีอยู่แล้ว ก็จะยิ่งงอกงามสมบูรณ์ เป็นผู้ที่ท่านยกย่องสรรเสริญในพระพุทธศาสนา

หนังสือ "นิพพาน อนัตตา" ของพระธรรมปิฎก ( ป.อ. ปยุตฺโต ) หน้า ๕๕-๕๖

๓. ประเด็นเกี่ยวกับผลจากการปฏิบัติ

ความรู้ความเห็นที่เป็นผลจากการปฏิบัติของบุคคลใดสำนักใด ก็เป็นมติของบุคคลหรือสำนักนั้น จะอ้างว่าเป็นมติของพระพุทธศาสนาไม่ได้ จนกว่าจะได้รับการตรวจสอบด้วยมาตราฐานคือคำสอนของ
พระพุทธเจ้า ซึ่งปัจจุบันได้แก่พุทธพจน์เท่าที่มีอยู่หรือคงเหลืออยู่ในพระไตรปิฎกบาลี

ปรากฏบ่อยครั้งว่า หลายบุคคลหลายสำนักได้ความรู้ความเห็นที่เป็นผลจากการปฏิบัติของตนๆ แตกต่างกันและขัดแย้งกัน และต่างก็ว่าตนเป็นพระศาสนา มาตราฐานที่จะตัดสินว่าของใครถูก ของใครผิด
ก็คือ พุทธพจน์เท่าที่มีอยู่หรือคงเหลืออยู่ในพระไตรปิฎกบาลีนั้น

ถ้ามีอันเป็นไปว่า พุทธพจน์ที่แท้จริงไม่มีเหลืออยู่แล้วในพระไตรปิฎก และพระไตรปิฎกเป็นคัมภีร์ ที่ไม่อาจเชื่อถือได้ ก็ต้องยอบรับความจริงว่า มาตราฐานที่จะวัดความเป็นพุทธศาสนาได้สูญสิ้นไปแล้ว
ในกรณีเช่นนี้ ความรู้ความเห็นที่เป็นผลจากการปฏิบัติของบุคคลหรือสำนักทั้งหลาย ก็จะมีฐานะเช่นเดียว กับผลการปฏิบัติของโยคี ฤาษี ดาบส เป็นต้น ที่มีมาตั้งแต่ก่อนพุทธกาล ซึ่งต่างก็ตั้งใจปฏิบัติและต่างก็ อ้างว่าได้รับผลจากการปฏิบัติของตนๆ ด้วยกันทั้งนั้น แต่ก็ไม่อาจพูดได้ว่ามติของตนเป็นพุทธศาสนา

อย่างไรก็ตาม เรามีเหตุผลที่มำให้มั่นใจได้ว่า คำสอนส่วนใหญ่ในพระไตรปิฎกยังดำรงรักษาพุทธ พจน์ไว้ได้มากมาย อย่างน้อยก็เพียงพอที่จะเป็นมาตราฐานวัดความเป็นพุทธศาสนาได้ เช่นหลักเกณฑ์ที่ว่า ไม่ว่าผู้ใดจะปฏิบัติแล้วได้ผล มีฤทธิ์เดชอภินิหาร หรือมองเห็นสวรรค์ เห็นเทวดา เห็นพระพรหม หรือ สิ่งวิเศษอันใด แต่ถ้าการปฏิบัตินั้นไม่ทำให้โลภะ โทสะ โมหะ หมดสิ้น หรือเบาบางไปจากจิตใจของผู้ปฏิบัติ ก็วินิจฉัยได้ว่า อันนั้นไม่ใช่ผลที่ประสงค์ในพระพุทธศาสนา